Ünlü ekonomistler Dr. Mahfi Eğilmez ve Prof. Dr. Işın Çelebi, “Ekonomi Söyleşileri” programında önümüzdeki dönemde dünya ve Türkiye’deki ekonomi politikalarını değerlendirdi. Dr. Mahfi Eğilmez, ABD'nin iki çeyrekte de küçülme yaşadığını, bunun da negatif büyüme anlamına gelen "resesyon" demek olduğunu söyledi.
Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Mahfi Eğilmez, dünyanın enflasyonla mücadele etmesi nedeniyle büyüme oranından fedakarlık ettiğine dikkat çekti. ABD’nin son iki çeyrekte küçülme yaşadığını, bunun resesyon demek olduğunu belirten Eğilmez, gelişmiş ülkelerin büyümeyi baskıladıklarını, dünyadaki rezerv paraların vatanlarına döndüğünü ve gelişmekte olan ülkelerden para çıkışları olduğunu ifade etti. Eğilmez ayrıca, bunun gelişmekte olan ülkelerde de karmaşaya neden olduğunu söyledi.
“Yüzde 0,4’lük büyüme Çin için felaket”
Çin’in de çok büyük sorunları olduğunu belirten Dr. Mahfi Eğilmez, bugüne kadar çift haneli büyüme rakamlarının arkasına saklandıklarını kaydetti. Çin’in dış borcu olmamasına rağmen başta banka ve müteahhitler olmak üzere çok iç borcu olduğuna dikkat çeken Eğilmez, “Konut satışlarının durgunluğa girmesiyle geri ödemelerde sorun yaşamaya başladılar. Yüzde 0,4’lük büyüme Çin için bir felaket. Buradan çıkamaz ise Japonya’nın 30 yıl önceki durgunluğuna girebilir. Son zamanlarda dünya tuhaf bir yere gidiyor. 40 katır mı 40 satır mı durumundayız. Üçüncü büyük krizin içindeyiz. Kapitalist sistemin canlılığını savaş çıkararak sürdürmeye çalıştığını da görüyoruz” diye konuştu.
“Dünyada müthiş bir makroekonomik kriz oluştu”
Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi ve eski Ekonomi Bakanı Prof. Dr. Işın Çelebi ise yeni dünya düzeninin tartışılacağı bir döneme girildiğini kaydetti. 2022'de pandemi krizi bitti derken Ukrayna-Rus savaşının dünyada gıda ve enerjide arz güvenliği problemini gündeme getirdiğine değinen Prof. Dr. Işın Çelebi, buna ek olarak tedarik zincirlerindeki aksamalarla birlikte dünyanın müthiş bir makro ekonomik krize girdiğini söyledi.
Çelebi, ABD Merkez Bankası FED’in sıkı para politikasına döndüğünü, faizi yukarı çekerek enflasyonu indirmeye çalıştığını söyledi. Ancak bunun dünyada bir üretim kıtlığına neden olduğuna da işaret eden Işın Çelebi, tarımın bugün dünyanın en önemli meselesi olması gerektiğini vurguladı. Oysa silah satışlarının birinci hedef olduğunu, barışın ise önemsenmediğini belirten Çelebi, “Kapitalist sistemin kendini mutlaka revize etmesi gerekiyor. Yeni dünya düzeninde Uzak Doğu önemli bir yerde. Çin’in yüzde 1’in altında büyümesi bir intihardır. Bugün Çin’de tavuk bulunmuyor, 1,5 milyar insan açlık tehlikesi ile karşı karşıyadır” dedi.
“Türkiye, iyi bir strateji ile geleceğini planlamalı”
Işın Çelebi, Türkiye’nin yeni dünya içinde 100 yıllık Cumhuriyet birikimi üzerine iyi bir strateji planı ile geleceğini düzenlemesi gerektiğinin altını çizdi. Çelebi, “Rusya ile doğalgaz ödemelerinin 2024’e ertelenmesi konuşuluyor. Buradan doğan kaynak nasıl değerlendirilecek? Türkiye’nin geleceği için tartışılması gereken önemli bir konu bu” dedi.
“Çözüm verimliliği artırmak”
Işın Çelebi son olarak üretkenlik ve verimlilik olmadan sadece parasal politikalarla enflasyon ile mücadele edilemeyeceğini dile getirerek, “Ekmek fiyatlarının artması buğday üretimi ile orantılı. Buğday üretimimiz 80 milyon ton olsaydı, ekmek bugün 2-3 TL’de kalabilirdi. Enflasyonla mücadelede öncelik verilmesi gereken konular var. Alt gelir gruplarına etki etmeden verimliğin artması, teknolojik alt yapının ve eğitimin iyileştirilmesi şart. Türkiye, bugün milli geliri 1 trilyon doların üstünde olan bir ülke olmak zorunda. 85 milyon insan başka türlü beslenemez. Kırsal alan boşaldı, yaşam kentlerde sürüyor. Bana göre, Türkiye, yeni bir kentleşme politikası üretmeli. Desantralizasyonu sağlayarak kırsal alana dönüşü başlatmalı. Üçüncü en önemli konu ise gıda arz güvenliği için tarım verimliliğini artırmak. Enflasyon ancak böyle aşağıya inebilir” diyerek sözlerini sonlandırdı.
