Türkiye'nin yağlık ayçiçeğinin önemli kısmının karşılandığı Trakya'da ülkenin en büyük üretici firmalarından olan Trakya Birlik, bu yıl yüzde 44 yağ oranlı ayçiçeğinde ton başına 15 bin liradan alım yapılacağını açıkladı.
Trakya 2023-2024 üretim sezonu yağlık ayçiçeği ekim alanlarında bir önceki yıla nazaran yaklaşık yüzde 15'lik bir daralmanın yaşandığını kaydeden Trakya Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Birliği (Trakya Birlik), üretimde bu yıl küresel ısınmaya bağlı düşüş olduğunu açıkladı. Trakya Birlik'ten yapılan açıklamada, hasada kadar yaşanan yoğun kuraklık ve aşırı sıcakların etkisi ile gerek yağ oranlarında gerekse de dekar başına verimlilikte öngörülemez kayıpların yaşandığı ifade edildi.
“Ülke rekoltesinin yüzde 30'luk bir azalışla 1.3 milyon ton seviyesinde”
Açıklamada, “Ayçiçeği yüzde 80 ila 85 civarındaki payı ile üretimi gerçekleştirilen stratejik öneme sahip tarımsal ürünlerin başında geliyor. Bu itibarla ülkemiz için rekor üretimin gerçekleştirildiği bir önceki sezona göre gerek ekim alanlarındaki azalış, gerekse de kuraklık ve yüksek sıcaklıkların etkisiyle toplam ülke rekoltesinin yüzde 30'un üzerinde bir azalışla 1.3 milyon ton seviyesinde gerçekleşeceği beklenmektedir. Ülkemizde yaşanan kuraklık ve yüksek sıcaklıkların etkisiyle yağlık ayçiçeği üretiminde gerçekleşen ciddi rekolte düşüşüne karşılık yağlık ayçiçeği üretiminde en büyük üreticiler olan Ukrayna ve Rusya'da önceki sezondan devrolan yüksek ürün stoklarına ek olarak müspet iklim şartları altında beklentilerin de üzerinde 30 milyon tonu aşan rekolteye ulaşılacağı uluslararası kuruluşlar tarafından raporlanmaktadır. Dünya yağlı tohumlar rekoltesindeki müspet gelişmeler ışığında son bir aylık süreçte yağlık ayçiçeği ve ham yağ fiyatları yüzde 15'e varan oranda düşüş göstermiş olup, yeni sezona ilişkin yüksek rekoltenin yanında önceki sezondan devrolan yüksek ürün stokları da fiyatlar üzerinde negatif baskı oluşturmaya devam etmektedir. Bu durum, temmuz ayının ortalarında başlayan yurt içi yağlık ayçiçeği hasat dönemi ürün fiyatlamasında dalgalı bir seyrin oluşmasına neden olmaktadır. Tahıl koridorunda yaşanacak müspet gelişmeler aşağı yönlü fiyat haraketliliğini daha da derinleştirebilecektir. Ülke yeterliliğinin karşılanması noktasında dış tedarikte bulunduğumuz ve halihazırda sürmekte olan üretim sezonunda yeterlilik oranımızın yüzde 50'nin altına düşeceği yağlık ayçiçeği üretimimizin sürdürülebilirliği açısından çiftçilerimizin tarımsal üretimlerinden elde edeceği gelirin de sürdürülebilir refah seviyesinde gerçekleşmesi büyük önem arz etmektedir” denildi.
“Kuraklık ve yüksek sıcaklık verimleri düşürdü”
Kuraklık ve yüksek sıcaklık şartlarında ortalama verimlerin ciddi seviyede düştüğü belirtilen açıklamada, “Üretim maliyetlerinin çiftçilerimiz için çok daha yüksek seviyelerde oluşması, yurt içi ürün fiyatlarının belirlenmesi noktasında üretici beklenti ve taleplerini haklı olarak yükseltmektedir. Bu çerçevede ürün fiyatlarının belirlenmesinde en önemli parametre olan gümrük vergilerinin seviyesi ile devletimizce çiftçilerimize doğrudan gelir desteği olarak sunulan ödeneklerin tutarı, sonraki üretim sezonlarında ülke yeterliliği hedefine ulaşılmasında en temel etmenler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çerçevede 1 Ocak-31 Mayıs 2023 tarihleri arasında yüzde 0 olarak uygulanan gümrük vergileri, 01.06.2023 tarihinden itibaren DTÖ anlaşması çerçevesinde azami hadlerine yükseltilmiş ancak yukarıda sayılan nedenlerle dünya fiyatlarında yaşanan sert düşüşe ek olarak yüksek finansman maliyetinin üretici birlikleri, sanayici ve tüccar üzerinde oluşturduğu ekstra maliyet baskısıyla yurt içinde oluşan ürün fiyatları çiftçilerimizin sürdürülebilir gelir elde edebilmesinde yetersiz kalmıştır” ifadelerine yer verildi.
"Yüzde 44 yağ oranlı ayçiçeği ürünü için ton başına 15 bin TL avans"
Açıklamada, “Bu çerçevede devletimizce ilave gümrük vergisi yoluyla ithal ürün maliyetlerinin daha yukarıda oluşmasını sağlayacak gözetim fiyatı uygulaması hayata geçirilerek ürün fiyatlarının çiftçi maliyetleriyle orantılı seviyelere yükseltilmesi hedeflenmiştir. Tüm bu gelişme ve düzenlemelerin ışığında ülkemizdeki mevcut gümrük rejimi uygulamaları, dünya rekoltesi ve beklenen fiyat seviyeleri, döviz kurlarının yaşanabilecek seyri, finansman maliyetleri gibi fiyatlamaya tesir eden tüm parametreler Birliğimizce değerlendirilerek, oluşan piyasa şartları çerçevesinde 2023/2024 sezonunda üretici ortaklarımıza uluslararası sözleşme oranı olan yüzde 44 yağ oranlı ayçiçeği ürünü için 15 bin TL/ton avans ödemesinde bulunulması karar altına alınmıştır. Takip eden süreçte yukarıda sayılan fiyatlama parametrelerinde üretici ortaklarımız lehine oluşabilecek müspet gelişmeler değerlendirilerek 'ön alım fiyatı' ilan edilecek ve bu suretle nihai alım fiyatımız oluşturulacaktır. Ham yağ oranına göre yapılan alımlarda yüzde 44 yağ oranlı baz fiyata göre yüzde 1,5 oranında çarpan kullanılarak üretici ortaklarımızın teslim ettiği ürünlerin fiyatı hesaplanacaktır. Yıllara göre değişiklik göstermekle beraber ülkemizde üretilen yağlık ayçiçeği ürününün yüzde 20-30'u, faaliyet bölgesindeki ürünün ise yüzde 40-50 oranındaki bölümü birliğimizce mubayaa edilmektedir" denildi.
"Bugüne kadar toplam 111 bin 290 ton ayçiçeği mubayaası gerçekleştirilmiştir"
Ağustos ayının ilk haftası ile başlayan hasadın günden güne yoğunlaştığı belirtilen açıklamanın devamında şu ifadelere yer verildi:
"Ülke hasadının çok büyük oranda eylül ayının sonlarında tamamlanması beklenmektedir. Birliğimize bağlı 48 kooperatifimize ait 103 alım merkezi ve iki fabrikamızda bugüne kadar toplam 111 bin 290 ton ayçiçeği mubayaası gerçekleştirilmiştir. Son iki üretim sezonunda gerek yağlık ayçiçeği üretim havzaları arasında oluşan fiyatlama farklılıkları gerekse de sezon içerisinde yaşanan gelişmelerle oluşan keskin fiyat hareketlilikleri çiftçilerimizin yağlık ayçiçeği üretiminde motivasyonunu ve sürdürülebilirliğini olumsuz etkilemektedir. Ekim alanlarında yaşanan önemli orandaki gerilemeye ek olarak iklim krizinin tarımsal üretim üzerindeki olumsuz etkilerinin devam edeceği yönündeki projeksiyonlar ile birlikte değerlendirildiğinde, içinde bulunduğumuz sezona göre yüzde yüzün üzerinde üretim maliyet artışı yaşanacak 2024/2025 üretim sezonunun ekilişten hasada büyük bir titizlikle planlanarak bu istikamette çalışılmalarda bulunulması ülkemiz için stratejik öneme sahip yağlık ayçiçeği üretiminin sürdürülebilirliği açısından kritik bir öneme sahip olacaktır. İklim krizi şartları altında bin bir emekle üretim yapmak için mücadele eden çiftçilerimizin hak ettiği gelirin oluşması noktasında gümrük vergilerinin yerli üretim lehine yeniden belirlenmesinde desteklerini esirgemeyen Ticaret Bakanımız Prof. Dr. Ömer Bolat ve Tarım Bakanımız İbrahim Yumaklı'ya, Ticaret Bakan Yardımcımız Mustafa Tuzcu ve Dr. Ahmet Bağcı'ya, süreç boyunca çaba ve desteklerini yakından hissettiğimiz bölge milletvekillerimize, Ticaret Bakanlığımız İthalat Genel Müdürlüğü ile Tarım Bakanlığımızın Üretim Genel Müdürlüğü'nün kıymetli bürokratlarına, yine 15.09.2023 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren tarımsal destekler çerçevesinde açıklanan yağlık ayçiçeği fark ödemesi desteği ile iklim krizi altında yüksek üretim maliyetiyle üretimlerini gerçekleştiren çiftçilerimiz için daha da anlamlı hale gelerek ilk defa alınan yağlık ayçiçeği sertifikalı tohum kullanım desteği için Tarım Bakanımız İbrahim Yumaklı ile Bakanlığımızın kıymetli bürokratlarına teşekkür ve şükranlarımızı sunar, 2023/2024 tarımsal üretim sezonunun ülkemiz, milletimiz, üretici ortaklarımız ve tüm çiftçilerimiz için hayırlı ve bereketli olmasını dileriz.”
