Bursalı Rumlar

Rumlar Bursa’da yüzyıllardan beri yaşamaktaydı. Ancak 15. yüzyılda Rumların Bursa’da oldukça az olduğu belgelerden anlaşılmakta. Özellikle Orta Çağ’dan kalma Bursa köylerde Rumlar yaşamaktaydı. Özellikle de Gemlik ve Mudanya arasındaki kıyılardaki köylerin neredeyse tamamında Rumlar yaşamaktaydı. Rumlar Bursa’da oldukça rahat bir yaşam sürmekteydi. Kendi yöneticilerini kendileri seçer, kendi aralarındaki davaları da kendileri görürdü. Kendi okullarında eğitim görmekteydiler. Nitekim 1903 yılında Bursa’da 148 Rum okulunda 15.831 Rum öğrenci vardı. 1530 yılında Bursa şehrinde sadece 70 hane Rum vardı. Bu da oran olarak oldukça düşüktür. Ancak Rumların oranı, hem köylerde, hem de merkezde gittikçe artmıştı. Nitekim 1888 yılında Hüdavendigar Eyaletinde 61.751 Rum yaşamaktaydı. 1894 yılında Bursa merkezde 21.492, sancakta ise 49.344 Rum vardı. 1908 yılında; merkezde 23.434, Mudanya’da Rum yaşamaktaydı. Ayrıca bu tarihte Ertuğrul Sancağı’na bağlı olan İnegöl’de 34, Yenişehir’de ise 2.912 Rum yaşamaktaydı. Bu Rumların da çoğu zamanla Bursa’ya yerleştiği sanılmakta. Kurşunlu, Fledar/Gündoğdu, Trilye, Karaağaç, Apolyont ve Dereköy gibi birçok büyük Rum köyü vardı. Fatih döneminde Mora’nın fethinden sonra da Bursa’ya Rum göçmenlerin yerleştirildiği bilinmekte. 16. yüzyılda Bursa’da Rumların bulunduğu mahalleler şunlardı: Kırmerdiven, Balıkpazarı, Sağrucısungur, Bilecikler, Demirkapı, Azebbey, Kayabaşı, Muradiye, Buçuk, Elvanbey, Yahşibey ve Ahmetbey. 15. yüzyılda Hisar içinde de Rumların yaşadığı anlaşılmakta. Yine belgelerden anlaşıldığı kadarıyla Rumlar, Balıkpazarı ve Demirkapı ve Kayabaşı’nın dışında diğer tüm mahallelerde Müslümanlarla karışık bir şekilde yaşamaktaydı. Rumların Bursa merkezde yaşadığı en eski mahalle, Çakırhamam’dan Yahudiliğe kadar inen ince bir hat üzerindeki varoşlarda idi. Bu mahalleye Balıkpazarı ve Kırkmerdiven denilmekteydi. Burada büyük bir kilise vardı. Yunan işgali sırasında yakılmıştı. Rumların yaşadığı ikinci önemli mahalle Demirkapı idi. Bu mahalle Sultan I. Murad döneminde, Demirkapı’dan sürülüp getirilen Rumlar tarafından kurulmuştu. Bu mahalledeki kilise halen sağlam olarak bulunmakta. Bir diğer Rum mahallesi de, Muradiye ile Hisar arasındaki Kayabaşı Mahallesi idi. Mahallede bulunan büyük bir kilise bugün oldukça harap durumda. Halen Askerlik Şubesi bahçesindedir.